Sito do zadań specjalnych
W procesie przesiewania surowców skalnych trudno przesiewalnych należy podkreślić, że poza parametrami technicznymi i dynamicznymi pracy przesiewacza istotną rolę odgrywają cechy powierzchni sitowej zamontowanej w przesiewaczu. Zaprezentowany w referacie prototyp sita koralowego stwarza nowe możliwości do szerokich badań procesu przesiewania. Wstępne analizy badań są obiecujące, gdyż jego skuteczność wynosi ok. 96%.

Proces technologiczny klasyfikacji mechanicznej w przesiewaczach uzależniony jest od trzech głównych charakterystycznych czynników, tj.:
• parametrów technicznych przesiewacza i sita,
• właściwości fizykomechanicznych przesiewanych surowców,
• sposobu prowadzenia procesu przesiewania.
Bogata literatura ukazuje wiele aspektów problematyki przesiewania surowców mineralnych [1,2,3,4,5,7,8,9], w których także rozpatruje się różnorodność rozwiązań konstrukcyjnych sit. Proces przesiewania można podwyższyć poprzez odpowiedni dobór pokładów sitowych, chociaż wybór sit dla trudnych warunków procesu przesiewania jest skomplikowany i z reguły poprzedzony badaniami empirycznymi i doświadczeniami pracowników zakładów
przeróbczych. Rodzaj sita posiada zasadniczy wpływ na efektywność procesu przesiewania. Istotny jest tutaj wymiar otworu sita, jego kształt i profil, współczynnik prześwitu sita, materiał, z którego wykonane jest sito, a także inne czynniki. Te same sita stosowane dla jednych surowców mineralnych będą posiadały zalety, a dla innych surowców wady. Przykładowo sita metalowe zgrzewane (druciane) charakteryzują się największym wskaźnikiem prześwitu (ok. 0,85) oraz tendencją do zakleszczania się otworów ziarnami trudnymi lub zarastaniem materiałem wilgotnym, natomiast sita blaszane mają jeszcze większe tendencje do zaklejania otworów. Sita poliuretanowe czy gumowe, ze względu na swą elastyczność, posiadają większą zdolność do samoczyszczenia się, ale ze względu na duże mostki mają niski wskaźnik prześwitu (ok. 0,4), co często wymaga zabudowy większych powierzchni sitowych dla utrzymania odpowiedniej wydajności przesiewania. Również niższymi wskaźnikami prześwitu odznaczają się sita blaszane (ok. 0,3) co przy podwyższonej wilgotności surowca oraz przerobie prowadzi do zarastania powierzchni materiałem, a w efekcie do niekontrolowanego wyłączenia części pokładu sitowego z procesu odsiewania (fot. 1). Zdjęcie nr 2 przedstawia pokład sitowy poliuretanowy, zainstalowany na tym samym przesiewaczu jako segment doświadczalny, na którym przesiewany był ten sam materiał. Na rysunkach widoczna jest różnica w stopniu zaklejenia oczek sita. Alternatywą dla obecnie stosowanych sit płaskich blaszanych perforowanych lub poliuretanowych w trudnych warunkach procesu przesiewania może być sito koralowe, opracowane w Katedrze Inżynierii Środowiska i Przeróbki Surowców AGH oraz zgłoszone do Urzędu Patentowego pod nazwą Sito do materiałów trudno przesiewalnych [6]. Prototyp takiego sita zaprezentowano na fot. 3.
Zastosowanie i budowa sita koralowego
Sito koralowe przeznaczone jest do przesiewania materiałów średnio- i gruboziarnistych trudno przesiewalnych, tj. wilgotnych, abrazywnych, zanieczyszczonych materiałami ilastymi i włóknistymi występującymi w górnictwie i przeróbce surowców mineralnych rud, surowców skalnych oraz węgli. Sito może być stosowane także do przesiewania materiałów w innych branżach przemysłowych, np. do odpadów komunalnych lub płodów rolnych. Sito składa się z pojedynczych (rys. 1) lub złożonych elementów (rys. 2) o różnych kształtach fi gur geometrycznych, najkorzystniej o przekroju poprzecznym kołowym i kształtach nazywanych potocznie koralami. Korale mogą być wykonane z metalu lub tworzywa sztucznego (polimeru lub gumy). Posiadają w osi symetrii otwory nawiercane lub formy tulejek umiejscowionych w pierwotnych otworach (rys. 1d) wykonane np. z innego tworzywa lub metalu o zwiększonej wytrzymałości i trwałości na ścieranie wywołane ruchem obrotowo-drgającym i przesiewaną nadawą (abrazywnym surowcem). Korale wykonane z tworzyw poliuretanowych lub gumowych mogą wykazywać się różnym stopniem odbojności, co wpływa korzystnie na proces przesiewania nadawy. Na rysunku 3 zaprezentowano fragment sita z koralami o różnych kształtach z pojedynczych elementów (lewa część sita) i złożonych elementów (prawa część sita). Korale są nałożone na pręt lub cięgno metalowe (2) i zamocowane lub przewleczone przez ramę z tworzywa sztucznego lub metalu, w sposób cykliczny tworząc w ten sposób zespół rzędów cięgien wraz z koralami. Korale o celowo dobranych kształtach i rozmiarach nałożone na równoległe cięgna tworzą pokład sitowy składający się z mostków (korali) i otworów (przestrzeni pomiędzy koralami) o dowolnych kształtach geometrycznych (4) (rys. 3). Jest to specyfi czna konfi guracja powierzchni górnej sita oraz krawędzi przelotu otworów. W ten sposób rozwiązanie sita umożliwia budowanie pokładów o różnych rozmiarach oczek oraz kształtach i konfi guracjach dopasowanych korzystnie dla przesiewanych materiałów ziarnistych (rys. 4). Wynalazek umożliwia dzielenie sit na poszczególne pola za pomocą sztywnych przegród (mostków) (5).
Cały artykuł dostępny w magazynie "Surowce i Maszyny Budowlane" 4-5/2014.