W górnictwie odkrywkowym eksploatację prowadzi się w sposób lądowy, spod wody, bądź mieszany. Wybór metody eksploatacji uzależniony jest od jakości kopaliny, formy jej zalegania oraz usytuowania poziomu wodonośnego.
Eksploatacja lądowa stosowana jest dla złoża niezawodnionego, bądź też – w przypadku gdy poziom wód podziemnych może być obniżony do bezpiecznej głębokości – za pomocą odwadniania złoża. Metodą lądową eksploatowane są różne rodzaje kopalin, w tym też kruszyw naturalnych i łamanych.
W wyniku odwadniania powstaje strefa obniżenia zwierciadła wód podziemnych – lej depresji, którego cechą charakterystyczną jest zmniejszanie się depresji wraz ze wzrostem odległości od odwadnianego wyrobiska. Ponadto, wskutek odwodnienia złoża, potencjalnie może wystąpić:

• zwiększenie głębokości zwierciadła wód podziemnych w sąsiedztwie wyrobiska górniczego,
• zmiany jakości wód podziemnych i wód powierzchniowych,
• zmiany warunków krążenia wody w obrębie zlewni,
• zmiany warunków zasilania zlewni (np. wzrost infiltracji w obrębie leja depresji),
• zmniejszenie siły wyporu wody skutkujące zazwyczaj osiadaniem powierzchni terenu,
• zaburzenia zasobów wód podziemnych mogące doprowadzić do zmniejszenia lub zaniku wody
• w ujęciach wód podziemnych.

Wystąpienie tych efektów uzależnione jest od wielu różnych uwarunkowań. W praktyce nie spotyka się więc takich samych przypadków w zakresie wpływu odwadniania na otoczenie. Znacznie mniejszym oddziaływaniem na środowisko wodne charakteryzuje się metoda eksploatacji kopaliny spod lustra wody.
Spod wody wydobywa się najczęściej żwiry, pospółki i piaski budowlane. Ten typ eksploatacji stosuje się, gdy złoże jest zawodnione i nie ma możliwości jego odwodnienia lub związane byłoby to z zbyt dużymi kosztami. W związku z tym wykorzystuje się wówczas maszyny i urządzenia wydobywcze przystosowane do pracy w warunkach wodnych.


Autorzy: Krzysztof Polak, Anna Kosińska, AGH w Krakowie

Jak zamówić prenumeratę czasopisma drukowaną/elektroniczną