Należy wyróżnić dwa przypadki nielegalnego pozyskania kopaliny: działalność prowadzona z rażącym naruszeniem warunków koncesji oraz eksploatacja bez wymaganej koncesji. W wypadku stwierdzenia prowadzenia eksploatacji niezgodnie z obowiązującymi przepisami, organy administracji geologicznej są zobowiązane naliczyć prowadzącemu taką działalność opłatę dodatkową lub podwyższoną. Jej wysokość jest zróżnicowana i stanowi pięciokrotność lub czterdziestokrotność stawki opłaty eksploatacyjnej, pomnożonej przez ilość wydobytej kopaliny. Rozróżnienie obu okoliczności jest istotne nie tylko przez wzgląd na wymiar opłaty dyscyplinującej, lecz również z uwagi na fakt, że rzutuje na właściwość organu, który ustali ją w wyniku postępowania wyjaśniającego (por. wyrok NSA z dnia 05.02.2008r., sygn. II GSK 292/08). Jak wynika z art. 139 ust. 2 i art. 140 PGG, w większości przypadków to właściwy miejscowo starosta będzie posiadał kompetencje do naliczenia zarówno opłaty dodatkowej, jak i podwyższonej. Związane jest to z faktem, że poczyni to zarówno w sytuacji naruszenia warunków koncesji starościańskich, jak i w przypadku eksploatacji kopaliny bez wymaganej koncesji (z wyłączeniem przypadków zastrzeżonych dla ministra środowiska wymienionych w art. 140 ust 2 pkt 1 PGG).


Nielegalne pozyskania kopaliny w roku 2012

Dla większości stwierdzonych przypadków prowadzenia działalności polegającej na eksploatacji kopaliny niezgodnie z przepisami ustawy PGG, to starosta będzie organem właściwym do przeprowadzenia postępowania administracyjnego i ustalenia prowadzącemu taką działalność odpowiedniej opłaty. W związku z tym, w celu przedstawienia aktualnego stanu nielegalnej eksploatacji i przeanalizowania generalnego trendu zjawiska w porównaniu do lat ubiegłych, w pierwszym kwartale 2013 roku rozesłano do 379 powiatów (w tym miast na prawach powiatu) ankietę dotyczącą natężenia problemu i skuteczności organów w egzekwowaniu przepisów ustawy PGG w tym zakresie. Informacje prezentowane w dalszej części stanowią zestawienie danych, uzyskanych z 279 powiatów, co stanowi 73,6% ich ogólnej liczby. Wynik ten pozwala na przedstawienie generalnego obrazu sytuacji.

Prezentowany materiał dotyczy jedynie spraw prowadzonych na bazie przepisów nowego PGG i nie uwzględnia postępowań wszczętych przed styczniem 2012 roku, które były szczegółowo opracowane, zwłaszcza w części dotyczącej lat 2002-2007 (m.in. Olejniczak & Bańkowska-Zajączkowska 2007; raport WUG w sprawie wydobywania kopalin pospolitych 2008).

Przepisy obecnie obowiązującej ustawy PGG istotnie zmniejszyły wymiar opłat za pozyskanie kopaliny bez koncesji (z osiemdziesięciokrotności do czterdziestokrotności stawki opłaty eksploatacyjnej) i pobranej w wyniku naruszenia warunków posiadanej koncesji (z osiemdziesięciokrotności do pięciokrotności stawki opłaty eksploatacyjnej). Dopuszczono jednocześnie pozyskanie piasku i żwiru na potrzeby własne, pod warunkiem spełnienia szeregu wymogów. Mając to na uwadze, uzasadniona jest analiza pozyskanych danych odrębnie od lat ubiegłych. Takie podejście może wykazać, czy liberalizacja przepisów wpłynęła na skalę omawianego procederu i skuteczność prowadzonych postępowań, a co za tym idzie – realną ochronę środowiska naturalnego.

Dane zostaną przedstawione z podziałem na dwie grupy czynności prowadzonych przez pracowników starostw: postępowań związanych z wydobyciem na potrzeby własne z naruszeniem przepisów PGG oraz postępowań w pozostałych przypadkach.

Autor: Jolanta Maj, Starostwo Powiatowe w Nysie

Fot.: www.sxc.hu

 Jak zamówić prenumeratę czasopisma drukowaną/elektroniczną