Nowe spojrzenie na piaskowce świętokrzyskie
Katarzyna Guzik
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków
Na obszarze północno-zachodniego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich w ostatnich latach nastąpił znaczący rozwój wydobycia piaskowców do celów architektonicznych i dekoracyjnych. Coraz większą popularność zyskują piaskowce jurajskie i kredowe województwa łódzkiego, które szturmem podbijają rynek kamieniarski. Charakteryzuje je interesująca barwa oraz korzystne parametry techniczne. Z ich udziałem zostały zrealizowane m.in. takie inwestycje jak: elewacja kina Praha w Warszawie czy kompleks budynków Murawa Office Park w Poznaniu.
Mezozoiczne obrzeżenie Gór Świętokrzyskich to obszar o wielowiekowych tradycjach wydobycia piaskowców wykorzystywanych w budownictwie. Ostatnio zyskały dużą popularność jako kamień okładzinowy stosowany na elewacje budynków. Chętnie wykorzystywane są również produkowane z nich mniejsze elementy kamienne, tj.: formaki, kamień murowy oraz cienko płytkowa „łupanka”, których głównym kierunkiem użytkowania jest architektura ogrodowa (budowa ogrodzeń, murków i skalniaków). Wydobycie piaskowców świętokrzyskich rozwija się w szybkim tempie – jego wielkość wzrosła z kilkunastu tys. t/r. w latach 2001-2002 do kilkudziesięciu tys. t/r. w kolejnych latach (maksymalnie 100 tys. t w 2009 r. - rys. 1). Stanowi to 30-40% krajowych dostaw piaskowców wykorzystywanych dla celów architektonicznych i dekoracyjnych [7]. Złoża piaskowców w obrzeżeniu eksploatowane są w granicach administracyjnych trzech województw, tj.: świętokrzyskiego (głównie piaskowce wieku triasowego, oceniane na 200-250 mln lat), mazowieckiego (piaskowce dolnej jury; 145-200 mln lat) oraz łódzkiego (piaskowce dolnej jury, piaskowce kredy - około 100 mln lat). W 2012 r. czynne były 34 kamieniołomy tych skał, przy tym w 4 pozyskiwano piaskowce triasowe, w 25 jurajskie, a w 5 kredowe. Należy podkreślić, że w latach 2001-2012 na terenie obrzeżenia zaszły znaczące zmiany, związane przede wszystkim z ponaddwukrotnym przyrostem liczby udokumentowanych złóż (z 50 do 111). Obok znanych i cenionych jurajskich piaskowców szydłowieckich, pozyskiwanych w województwie mazowieckim (NE część obrzeżenia), a także triasowych piaskowców tumlińskich i wąchockich, których złoża występują w województwie świętokrzyskim, rozwinęło się wydobycie piaskowców jurajskich i kredowych w województwie łódzkim (NW część obrzeżenia). Pozycja tych skał na krajowym rynku kamieniarskim powoli się umacnia, o czym świadczą pojawiające się coraz częściej inwestycje realizowane z ich udziałem. Warto zatem poświęcić im nieco więcej uwagi, zwłaszcza, iż stanowią one ponad połowę wydobywanych w rejonie świętokrzyskim piaskowców architektonicznych i dekoracyjnych.
Autor: Katarzyna Guzik, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków
fot.: K. Guzik
|
Cały materiał znajdą Państwo w magazynie "Surowce i Maszyny Budowlane" 4/2013 zamów prenumeratę w wersji elektronicznej lub drukowanej |
