Materiały budowlane stanowią w tym alpejskim kraju blisko 85% całości odpadów, co oznacza 80-90 milionów ton w skali roku. Z czego 65% to odpady, takie jak pył i piasek, które można w prosty sposób ponownie wykorzystać. Bardziej zróżnicowane są materiały z demontażu, których wkład wynosi 17%. Jedynie 70% z nich nadaje się do recyclingu. Na składowiska odpadów trafia w Szwajcarii zaledwie 5% odpadów budowlanych.

Skąd ten trend?

Celem tych działań jest zdobycie jak największej ilości surowców. W latach 60. i 70. ub. wieku kraj ten przeżywał największy w swojej dotychczasowej historii boom budowlany. Zbudowane wtedy budynki dziś często wymagają remontów lub nawet rozbiórki. Burzone są nawet budynki z lat 70. i 80., które często mogłyby być jeszcze użytkowane, ale z powodów urbanistycznych czy ekonomicznych są zastępowane nowymi konstrukcjami. Ma to konsekwencje dla rynku surowców, których ceny ciągle rosną, podobnie jak zapotrzebowanie na nie.

Wysokie ceny surowców i zaawansowanych materiałów budowlanych w ostatnich latach wpłynęły pozytywnie na ukształtowanie się w Szwajcarii specyficznego rynku recyklingowego. Funkcjonuje tu wiele małych i średnich firm, co korzystnie wpływa na elastyczność i innowacyjność tej gałęzi gospodarki.

Cement z odzysku

Niebagatelną rolę w szwajcarskim recyklingu odgrywa koncern Holcim, największy krajowy producent cementu. We współpracy z firmą Eberhard udało mu się opracować metodę produkcji cementu z odzysku, znanego pod nazwą Susteno. Ten pierwszy w Europie recyklingowany cement pojawił się na rynku w 2018 roku. Do jesieni 2020 roku przemysł budowlany wykorzystał już 250 000 ton Susteno. Holcim używa Susteno także do produkcji zrównoważonego betonu Evopact, który może być stosowany w budownictwie przemysłowym i inżynierii wodno-lądowej.

Poza cementem i betonem Holcim inwestuje także w inne działy recyclingu, skupiając się na pozyskiwaniu ważnych surowców. Chodzi tu między innymi o fosfor z osadów ściekowych. Proces jego odzyskiwania składa się z dwóch procesów: termicznego i mokrego. W miejscowości Untervaz powołano zespół, który pracuje nad rozwojem procesu termicznego, w którym osad ściekowy jest gazyfikowany w temperaturze 1000°C. W ten sposób biomasę przekształca się chemicznie w wysokoenergetyczny gaz syntezowy (syngaz) i fosfor, który zawarty jest w popiele. Zanieczyszczenia, takie jak żelazo czy metale ciężkie, są częściowo gazowane. Powstały w procesie fosfor można wykorzystać jako nawóz w rolnictwie. Gaz syntezowy zastępuje tradycyjne paliwa w procesie produkcji cementu i pozwala zmniejszyć emisję CO2. Obecnie trwają już pierwsze próby pilotażowe.

Mieszkanie Empy

Bardziej medialnym i przez to popularnym aspektem recyklingu materiałów budowlanych jest ich zastosowanie w budownictwie mieszkalnym. Szwajcarski Federalny Instytut Badań Materiałów (Empa) w celu popularyzacji recyklingu wyposażył i wyremontował mieszkanie wyłącznie materiałami z recyklingu. Projektem tym zainteresowało się szwajcarskie radio i telewizja państwowa (SRF).

Mieszkanie Empy, które jest nazywane także „Urban Mining and Recycling Experimental Unit”, mieści się w Dübendorfie niedaleko Zurychu. Miejscowość stała się mekką dla zainteresowanych aranżacją wnętrz architektów i designerów. Empa umożliwia studentom tymczasowy pobyt w mieszkaniu, co sprzyja popularyzacji zastosowania materiałów z recyklingu w budownictwie mieszkalnym. Większość z nich jest bardzo zadowolona z funkcjonalności i wysokiej jakości mebli i innych urządzeń w mieszkaniu Empy.

Stosowanie systemu zamkniętego obiegu w budownictwie mieszkalnym musi jednak spełniać wiele warunków. Mieszkanie musi zachować ścisłą rozdzielność surowców, aby poszczególne elementy mogły zostać ponownie poddane recyklingowi. Nie stosuje się żadnych materiałów kompozytowych. – To mieszkanie ma pokazać, że obieg zamknięty w budownictwie jest możliwy do zrealizowania. Doświadczenie pokazuje, że budowanie za pomocą tej metody nie musi być droższe – mówi Enrico Marchesi z Empy.

O krok dalej

Niektóre samorządy, takie jak Aargau czy Bazylea, zaczęły rozbudowywać swoje sieci dróg rowerowych z użyciem materiałów z recyklingu. Aargau stosuje je także do remontów dróg samochodowych. Bardzo aktualnym tematem jest obecnie recykling maseczek chroniących przed koronawirusem i ich zastosowanie w budownictwie. Szwajcarski portal branżowy „Baublatt” opisał wyniki badań w tej dziedzinie przeprowadzonych na uniwersytecie w Melbourne.

Szacuje się, że każdego dnia wyrzucanych jest około 6,8 miliarda maseczek. W rezultacie powstaje ogromna góra odpadów. W lipcu 2020 r. ONZ określiła to zjawisko „problemem toksycznym”. Rosnące użycie masek jednorazowych może doprowadzić to tego, że około 75 procent takich materiałów wcześniej czy później trafi na wysypiska śmieci lub do mórz i oceanów. Australijczycy opracowali nowy materiał budowlany, który oprócz zrecyklingowanego betonu (RCA) zawiera również rozdrobnione maseczki jednorazowego użytku. Jest on przewidziany do budowy i remontów dróg. Naukowcy podkreślają, że ten recyklingowany surowiec jest bardziej stabilny i elastyczny od dotychczas używanych i ma szansę podbić rynek.