Roztaczające się niejednokrotnie na obszarze setek hektarów kopalnie surowców mineralnych to często tereny o wysokiej wartości przyrodniczej. Z jednej strony podlegają one wpływowi człowieka, ale z drugiej – usytuowane na terenach zamkniętych – stanowią atrakcyjne siedliska dla wielu cennych gatunków roślin i zwierząt, które w innym miejscu nie znalazłyby tak dogodnych warunków rozwoju.

Aby zachować to naturalne dobro, międzynarodowy koncern HeidelbergCement wraz z należącymi do niego spółkami Grupy Górażdże od lat podejmują działania na rzecz ochrony bioróżnorodności terenów kopalnianych, realizują też wiele inicjatyw  popularyzujących walory przyrodnicze tych terenów. Jednym z projektów jest organizowany co dwa lata konkurs przyrodniczy „Quarry Life Award”, skierowany do studentów i naukowców kierunków przyrodniczych uczelni wyższych oraz ośrodków naukowych, stowarzyszeń i organizacji ochrony przyrody.

„Quarry Life Award” – Odkryj pokłady natury

Do tegorocznej, polskiej edycji konkursu „QLA” zostały zgłoszone 22 projekty –  dwukrotnie więcej niż dwa lata temu. Spośród nich jury wybrało 5 najciekawszych, które są obecnie realizowane na terenie 3 kopalń należących do Grupy Górażdże. Choć uroczysta gala podsumowująca kilkumiesięczną rywalizację odbędzie się w listopadzie, już dziś można mówić o sporym sukcesie podjętej inicjatywy. – Udało się ocenić populację dzikich pszczół zamieszkujących kopalnię „Górażdże”, podpatrzeć, jaki tryb życia prowadzi gniewosz plamisty – rzadko występujący w Polsce gatunek węża dusiciela, a także przebadać glebę pod kątem znajdujących się w niej nasion, by w przyszłości móc zoptymalizować techniki rekultywacyjne i efektywnie realizować działania ochronne – wyjaśnia Małgorzata Dąbrowska, koordynatorka projektu po stronie Grupy Górażdże.

A jest o co i o kogo walczyć – niektóre gatunki fauny i flory szczególnie dobrze czują się na terenach kopalnianych, gdzie chętnie zakładają swoje gniazda i wykorzystują dogodne dla nich siedliska. Potwierdza to Boris Barov, przedstawiciel międzynarodowego jury konkursu „QLA”, członek Bird Life International. – Wiele gatunków roślin i zwierząt doskonale odnajduje się w warunkach kopalnianych, ponieważ – po pierwsze – kopalnie znajdują się w znacznym oddaleniu od upraw i dzięki temu rosnąca na nich roślinność nie jest skażona środkami ochrony roślin, a po drugie – przez wzgląd na specyfikę prac odkrywkowych – zwierzęta mają dostęp do pożywienia, które w innych warunkach nie byłoby tak łatwo dostępne. Z tych między innymi powodów niektóre gatunki uczyniły z kopalni i kamieniołomów swoją ulubioną siedzibę. Przykładem jest puchacz zwyczajny – wyjaśnia Boris Barov.

Wśród rzadkich i zagrożonych gatunków zwierząt żyjących w kopalniach Grupy Górażdże to właśnie ptaki reprezentują najliczniejszą grupę, jednak nie tylko one upodobały sobie kamieniołomy i żwirownie. W kopalniach odkrywkowych można spotkać również dzikie pszczoły, liczne gatunki płazów i gadów oraz rzadkie okazy roślin, m.in. wiele roślin storczykowatych.

Dwa lata temu w ramach „QLA” sporo czasu poświęcono na badania jarzęba brekini – chronionego gatunku drzewa należącego do rodziny różowatych, podczas gdy w tym roku przyrodnicy wzięli pod lupę głównie akweny wodne i glebę, a jeden z zespołów postawił sobie za cel stworzenie ścieżki przyrodniczej w kopalni w Nowogrodzie Bobrzańskim (woj. lubuskie). Wśród projektów poświęconych ochronie fauny kopalnianej uwagę zwraca natomiast pomysł Towarzystwa Herpetologicznego „Natrix”, na kompleksową inwentaryzację płazów i gadów występujących w Kopalni Górażdże, ze szczególnym uwzględnieniem stanowisk gniewosza plamistego. A jakie walory przyrodnicze ten niezwykle rzadki wąż dusiciel dostrzega na terenie kopalń? – Na terenach pokopalnianych jest dużo siedlisk, które mogą być korzystne dla płazów i gadów, ponieważ wydobycie powoduje powstawanie zagłębień terenów, w których zbiera się woda i w ten sposób powstają zbiorniki. Ponadto gniewosz bardzo lubi miejsca  odkryte, otwarte, półotwarte, usypiska kamieni, których w  kopalniach nie brakuje – wyjaśnia Edyta Turniak z Towarzystwa Herpetologicznego „Natrix”.

Tereny kopalni odkrywkowych to bardzo różnorodne i atrakcyjne przyrodniczo miejsca, które, mimo intensywnej eksploatacji, mają szansę na wzbogacenie swojej biologicznej różnorodności. Służą temu realizowane w kopalniach Grupy Górażdże programy zarządzania bioróżnorodnością oraz inicjatywy takie, jak „Quarry Life Award”. Najwięcej takich działań podejmuje się w Kopalni Wapienia „Górażdże”,  która obok systematycznie prowadzonych prac rekultywacyjnych, od 2005 roku realizuje również  – we współpracy z przyrodnikami z Uniwersytetu Opolskiego – programy ochrony bioróżnorodności. Ich celem jest minimalizowanie zmian w środowisku przyrodniczym, związanych z eksploatacją surowców. W 2010 r. na  terenie Kopalni „Górażdże” uruchomiono ścieżkę przyrodniczo-dydaktyczną, ukazującą jej unikatowe walory przyrodnicze.

Źródło: www.quarrylifeaward.pl, www.gorazdze.pl