Aspekty kosztowe a popłuczyny
Wśród istotnych aspektów kosztowych w gospodarce popłuczynowej należy wyróżnić: aspekt składu granulometrycznego złoża – jest to podstawa dla prognozowania optymalnego/sprzedawalnego składu ziarnowego piasku i ilości popłuczyn w suchej masie. Aspekty ostatecznego deponowania mas popłuczynowych: baseny poeksploatacyjne, baseny sedymentacyjne stałe, i obieg zamknięty.
W rzeczywistości kopalnianej możemy mieć do dyspozycji wyrobisko poeksploatacyjne o nieograniczonej pojemności, lub stałe baseny sedymentacyjne wymuszające zamknięty obiekt wody, które muszą być okresowo oczyszczane dla zapewnienia ciągłości procesu. Oczyszczanie jest istotnym
czynnikiem kosztowym i organizacyjnym (koszt operacji, koszt transportu, koszt składowania, koszt dodatkowego, zabezpieczonego terenu).
- Aspekt energochłonności procesu.
- Aspekt zużycia urządzeń i instalacji (zużycie pomp, rurociągów itp.).
Wybrany, bardzo poglądowy przypadek odnosi się do kopalni piasku i żwiru z wydobyciem ok. 500 tys.
ton/rok „na sucho”, przy punkcie piaskowym złoża ok. 75-80%. Urobek przerabiany jest w prostej instalacji przeróbczej z produktami 0/2, 2/8, 8/16. Instalacja produkująca piasek to standardowy, powszechnie znany odwadniacz kołowy. Popłuczyny deponowane są w stałych basenach, które okresowo muszą być oczyszczane.
Na wykresie [1] umieszczono średni skład ziarnowy powstającego w sezonie produkcyjnym piasku 0/2.
Krzywe w kolorze czerwonym pokazują zakres wahań uziarnienia wg „starej” normy PN-86/B-06712
Kruszywa mineralne do betonu. Norma ta ma status normy wycofanej, a krzywe należy traktować jako informację pomocniczą umożliwiającą orientację w akceptowalnych wahaniach uziarnień. Obecnie, wg
normy PN-EN 12620, uziarnienie jest identyfikowane poprzez kategorię GF85. Kategoria ta również przywołana jest w Ogólnych Specyfikacjach Technicznych dla Betonu Konstrukcyjnego (rozdz. VIII, dział 01).
Zakres uziarnienia oznaczony zielonymi krzywymi to bardzo częste wymagania Szczegółowych Specyfikacji Technicznych (SST) dla konkretnych projektów i konkretnych betonów konstrukcyjnych, które powstają
z betonów towarowych. Analizując zakres wahań, możemy ustalić oczekiwane uziarnienie dla konkretnego przypadku wymaganego w piasku dla betonów towarowych i oszacować możliwości pozyskania drobnych
frakcji utraconych w popłuczynach.
Fragment artykułu "Czy popłuczyny muszą być kosztem?", który ukazał się w numerze 6/2016 magazynu "Surowce i Maszyny Budowlane"
