Jednocześnie warto podkreślić, że najważniejsze jest racjonalne podejście i w przypadku dużej zasadności (np. interes społeczny) możliwe jest rozpoczęcie działalności na chronionych obszarach. Ważne, aby ewentualne negatywne skutki takich działań mogły zostać cofnięte lub w określony sposób zrekompensowane, a inwestor nie może zrezygnować z tych działań ze względu na duży nakład finansowy, jaki się może z nimi łączyć – podstawą jest tutaj art. 6 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, który brzmi: „Kto podejmuje działalność mogącą negatywnie oddziaływać na środowisko, jest obowiązany do zapobiegania temu oddziaływaniu. Kto podejmuje działalność, której negatywne oddziaływanie na środowisko nie jest jeszcze w pełni rozpoznane, jest obowiązany, kierując się przezornością, podjąć wszelkie możliwe środki zapobiegawcze”.

Warto zaznaczyć, że wiele obszarów chronionych zostało wyznaczonych w pobliżu, a nawet w obrębie
zagospodarowanych i niezagospodarowanych złóż piasków i żwirów. Dla przykładu: na terenie województwa dolnośląskiego w 2011 roku, 45 eksploatowanych złóż kopalin zlokalizowanych było na obszarach Natura 2000. Czy rodzi to dodatkowe problemy dla przedsiębiorców chcących rozpocząć wydobycie? Najważniejszą procedurą, jaką należy przeprowadzić, jest ocena oddziaływania na środowisko. Sama instytucja oceny oddziaływania wywodzi się z ustawodawstwa Stanów Zjednoczonych, a w Polsce z ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, a także ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r.

W przypadku obszarów Natura 2000 nie istnieje żadna lista działań mogących wpłynąć negatywnie na środowisko, dlatego procedurę oceny oddziaływania na środowisko wszczyna się zawsze, bez względu na
rodzaj planowanej inwestycji, jeśli istnieją ku temu przesłanki. W ramach procedury minimum czynności do spełnienia stanowi:

• dentyfikacja oddziaływań na środowisko, w tym ewentualnie przygotowanie raportu o oddziaływa-niu przedsięwzięcia na środowisko,
• weryfikacja tego raportu,
• uzyskanie wymaganych ustawą opinii i uzgodnień,
• zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu.

W momencie pominięcia któregoś z wyżej wymienionych kroków, cała procedura oceny oddziaływania na środowisko może być uznana za ułomną. Postępowanie kończy wydanie przez prowadzący je organ (wójt, burmistrz, prezydent miasta lub inny organ) decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia.

Co warto zaznaczyć – art. 6 pkt. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. mówi, że „jeżeli podmiot korzystający ze środowiska negatywnie oddziałuje na środowisko, organ ochrony środowiska może, w drodze decyzji, nałożyć obowiązek ograniczenia oddziaływania na środowisko i jego zagrożenia oraz przywrócenia środowiska do stanu właściwego”.

Negatywny wpływ prowadzonej działalności może także spowodować nałożenie na przedsiębiorcę obowiązku uiszczenia na rzecz budżetów właściwych gmin, kwoty pieniężnej odpowiadającej wysokości szkód wynikłych z naruszenia stanu środowiska, jednak to nie ewentualne kary powinny mobilizować do wykazywania troski o otaczające środowisko.

Fragment artykułu "Natura 2000 problem czy szansa?", który pojawił się w numerze 6/2016 magazynu "Surowce i Maszyny Budowlane"