• Czy wyznaczanie granic obszaru górniczego w terenie w odkrywkowym zakładzie górniczym jest obowiązkowe? Jeśli tak, to na jakiej podstawie prawnej i kto jest za to odpowiedzialny?

     Ani nieobowiązująca już ustawa – Prawo geologiczne i górnicze z 1994 r. (w ostatnim brzmieniu), ani obecna ustawa z 9 VI 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze, obowiązku takiego nie nakładają. W tzw. rozporządzeniach BHP jest mowa jedynie o ogrodzeniu terenu zakładu górniczego, a jeśli terenu tego nie grodzi się – o oznakowaniu tablicami z nazwą zakładu górniczego oraz zakazem wstępu. Należy przypomnieć, że – wobec braku tzw. rozporządzeń w sprawie BHP do nowej ustawy – moc obowiązującą zachowały wszystkie rozporządzenia w/s BHP wydane na podstawie „starej” ustawy. W odniesieniu do kopalń odkrywkowych są to 2 rozporządzenia, wydane osobno dla zakładów eksploatujących złoża kopalin pospolitych oraz podstawowych. W tym pierwszym przypadku obowiązek wyznaczenia granic zakładu górniczego wynika z § 12 ust. 1 rozporządzenia w sprawie złóż kopalin pospolitych, zaś w drugim przypadku – § 19 ust. 1 rozporządzenia w sprawie złóż kopalin podstawowych.
    Oczywiście brak jest również zakazu oznaczania granic obszaru górniczego w terenie, a zatem każdy przedsiębiorca – jeśli tylko uzna oznakowanie takie za potrzebne (np. ze względów bezpieczeństwa) – może obszar wyznaczyć, wedle własnego projektu oznakowania. Natomiast organy nadzoru górniczego lub geologicznego nie mogą takiego obowiązku na przedsiębiorcę nakładać.
    Zwracam jednak uwagę na fakt, iż w projekcie nowego rozporządzenia, nazywanego w skrócie „w sprawie BHP odkrywkowych zakładów górniczych”, §§ 154 i 155 taki obowiązek wprowadzają. Zważyć jednak należy, że w istniejącym stanie prawnym realizacja tego obowiązku byłaby badzo utrudniona. Po pierwsze dlatego, że obszar górniczy jest przestrzenią wyznaczaną trzema wymiarami, a nie jedynie fragmentem powierzchni Ziemi. Po drugie, w terenach trudnych (zawodnionych, zabudowanych, w miastach) trwałe wyznaczenie punktów załamań granic obszaru górniczego w terenie byłoby trudne, a w wielu przypadkach – niewykonalne. W mojej ocenie, przy dzisiejszym stanie techniki i dostępności bardzo dokładnych urządzeń do wyznaczania położenia w terenie (GPS), dodatkowe wyznaczanie granic obszaru w terenie byłoby zbytecznym mnożeniem kosztów prowadzonej działalności górniczej.

• Na jakich zasadach będą stwierdzane kwalifi kacje osoby średniego/niższego dozoru ruchu w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających węgiel brunatny lub wydobywających kopaliny z użyciem środków strzałowych (według nowego PGiG)? Przepisy rozporządzenia ministra środowiska w sprawie kwalifikacji w zakresie górnictwa i ratownictwa górniczego z dn. 15 grudnia 2011 zagadnienia tego nie normują.

    Średni i niższy dozór ruchu w zakładach odkrywkowych musi spełniać następujące wymogi (art. 53 ust. 2 Pgg):
a) przygotowanie i doświadczenie zawodowe do wykonywania czynności dozoru, których wymogi określa sam przedsiębiorca – może to być np. staż pracy na danym stanowisku (doświadczenie), znajomość procedur i norm stosowanych przez zakład, posiadanie określonych certyfikatów, poziomu wykształcenia itp. Przedsiębiorca nie ma pełnego pola manewru w ustalaniu tych wymogów, bowiem wydaje się, że będzie ograniczany np. zakazem dyskryminacji i innymi zasadami prawa pracy;
b) znajomość przepisów prawa geologicznego i górniczego oraz innych przepisów stosowanych w ruchu ZG (np. przepisów BHP);
c) znajomość zagadnień związanych z prowadzeniem ruchu określonego rodzaju ZG i występujących w nich zagrożeń, przy czym znajomość przepisów i zagadnień (lit. b i c) osoba dozoru musi posiąść w stopniu niezbędnym do wykonywania poleconych jej czynności dozoru.
    Nie ma egzaminów, stwierdzania kwalifikacji itp. przez jakiekolwiek zewnętrzne podmioty (OUG, firmy szkoleniowe itp.). O tym, czy kandydat spełnia wymagania (także w zakresie znajomości przepisów czy zagadnień ruchu), orzeka wyłącznie przedsiębiorca, który zamierza danego kandydata zatrudnić na jednym ze stanowisk średniego lub niższego dozoru.
    Doradzam firmom, by takie warunki ustalały np. w uchwałach zarządu.

Rozmawiał Przemysław Płonka

Wypowiedź Huberta Schwarza ukazała się w  magazynie "Surowce i Maszyny Budowlane" nr 1/2012.