Odkrywkowa działalność górnicza na trwale zmienia zwłaszcza dotychczasowy krajobraz, wartości użytkowe i przyrodnicze obszarów, na których jest prowadzona. Przedsiębiorca zobowiązany jest zatem do rekultywacji terenów przekształconych działalnością górniczą, przywracając je do pełnienia funkcji społeczno-gospodarczej i przyrodniczej.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi przywracanie użyteczności terenom poeksploatacyjnym jest procesem kilkuetapowym, w którym ma udział przedsiębiorca górniczy, jak i ich przyszły użytkownik.
Wykorzystując doświadczenia Górażdże Kruszywa Sp. z o.o. w Choruli przedstawiono rozważania na temat formalno-prawnych uwarunkowań w zakresie ustalania kierunku rekultywacji oraz procesu rekultywacji z założeniami planu docelowego zagospodarowania gruntów zrekultywowanych oraz efektów tych działań. Są to bardzo ważne etapy w działalności przedsiębiorcy zmierzające w pierwszym przypadku do zdefiniowania zamierzeń w celu uporządkowania zdegradowanych terenów, a w drugim – poczynienia starań, by zostały właściwie zagospodarowane i wykorzystane po wykonaniu robót rekultywacyjnych. 

Kierunek i dokumentacja rekultywacji
Ustalenie kierunku rekultywacji jest pierwszym ważnym, przemyślanym krokiem w procesie zmierzającym do uporządkowania terenów poeksploatacyjnych. Okazuje się, że od prawie pół wieku nie ma klasyfikacji (katalogu) zakresu działań, które odpowiednio zdefiniowane w pojęciu kierunku rekultywacji określałyby w pełni ten proces.

Sukcesywnie, głównie przez przedsiębiorców, wzbogacany jest opis kierunku rekultywacji, przy funkcjonującym rolnym i leśnym, eksponując dodatkowe walory i użyteczność terenu podlegającego późniejszemu zagospodarowaniu. Tak też, w wydawanych przez starostę decyzjach ustalających kierunek rekultywacji, mamy np.:

• wodny z zagospodarowaniem wyrobisk jako stawy rybne hodowlane,
• rolny z zagospodarowaniem zawodnionych wyrobisk do sportowego odłowu ryb,
• wodny rekreacyjny,
• leśny z zagospodarowaniem rekreacyjno-turystycznym (nie zapominając o walorach krajobrazowych i przyrodniczych terenu).

Aktualnie przed rozpoczęciem działalności górniczej przedsiębiorca uzyskuje decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach planowanej inwestycji, w której określony jest preferowany kierunek rekultywacji. Podobnie jest on wskazywany w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.
Przedsiębiorca występując do starosty o ustalenie kierunku rekultywacji uwzględnia w jego określeniu zapisy w/w dokumentów. Prawo nie precyzuje, jakie dokumentacje powinien przedsiębiorca przedstawić występując z wnioskiem o ustalenie kierunku, a organ najczęściej wymaga przedstawienia projektu (dokumentacji) rekultywacji. Przez lata współpracy z tymi organami przedsiębiorcy wypracowali formę dokumentacji, która jest akceptowana.
Coraz częściej kierunek rekultywacji ustalany jest sukcesywnie, w miarę jak tereny poeksploatacyjne stają się zbędne i możliwym staje się sporządzenie w miarę szczegółowej dokumentacji rekultywacji. Dla obszaru prowadzonej działalności (obszaru górniczego) wykonuje się często kilka takich dokumentacji. Wydaje się to zbędne biorąc pod uwagę, że tą właściwą dokumentację może stanowić:

• bieżący plan ruchu zakładu górniczego,
• plan ruchu likwidowanego zakładu górniczego,
• obmiar robót przed rozpoczęciem rekultywacji,
• obmiar robót po ich wykonaniu (stanowiący podstawę do zmiany kwalifikacji gruntów zrekultywowanych).

Przy odbiorze rekultywacji w/w dokumentacja powinna być wystarczająca do kontrolowania zakresu, sposobu i prawidłowości wykonanych robót rekultywacyjnych. Okazuje się, że praktyka i przyzwyczajenia są wystarczające w sprawach nieuregulowanych przepisami prawnymi.

 

Autor:  mgr inż. Zenfira Danuta Baranowska, Górażdże Kruszywa Sp. z o.o. w Choruli

Fot. Górażdże Kruszywa Sp. z o. o.

 

 Jak zamówić prenumeratę czasopisma drukowaną/elektroniczną