Efektywność energetyczną należy rozumieć jako nowoczesne, proekologiczne i energooszczędne technologie wytwarzania materiałów budowlanych, a także techniki i technologie służące zmniejszeniu szkodliwego oddziaływania przemysłu na środowisko.

Zgodnie z Zasadami Gospodarki Energetycznej, wypracowanymi przez CEMEX Polska, wysoka efektywność energetyczna oznacza:

•    identyfikację wszystkich strumieni energetycznych i nadzór nad nimi,

•    ograniczanie zużycia i strat energii w procesach produkcyjnych,

•    stałe doskonalenie i monitorowanie wykorzystania nośników energii oraz odzyskiwania energii,

•    poszukiwanie i wprowadzanie, w miarę możliwości, rozwiązań wykorzystujących paliwa alternatywne i odnawialne źródła energii.

System Zarządzania Energią

Bardzo pomocnym narzędziem w poprawie efektywności energetycznej jest wdrożony i certyfikowany we
wszystkich naszych zakładach produkcyjnych CEMEX System Zarządzania Energią zgodny z wymaganiami międzynarodowej normy ISO 50001. System ten jest dodatkowo wspierany w dwóch zakładach cementowych wdrożonymi wymaganiami rozporządzenia EMAS.

System Zarządzania Energią jest odzwierciedleniem najlepszych praktyk z zakresu zarządzania energią i bazuje na istniejących krajowych i międzynarodowych standardach i inicjatywach. System umożliwił skuteczne ustanowienie stosownych polityk energetycznych, określenie istotnych obszarów zużycia poszczególnych rodzajów energii oraz przygotowanie rocznych i długoterminowych planów redukcji i poprawy w zakresie gospodarki i efektywności energetycznej.

W perspektywie kilku lat funkcjonowania Systemu Zarządzania Energią w CEMEX Polska znacząco zwiększyła się kultura w kierunku postrzegania aspektów związanych z energią i jej zużyciem. Zauważalne stały się m.in. procesy:

•   usprawnienia zarządzania organizacją (planowanie, ustalanie celów i zadań oraz programów w zakresie energii),   

•  efektywnego zarządzania energią w organizacji poprzez identyfikację i kontrolę nad energochłonnymi obszarami działalności, 

•   audytów wewnętrznych i zewnętrznych, umożliwiających szybkie wykrycie słabych miejsc powodujących zwiększone użycie energii, 

•  stosowania najlepszych praktyk w obszarze zarządzania i wykorzystywania energii, 

•  promocji polityki zarządzania energią i ugruntowanie myślenia w kategoriach efektywności energetycznej w organizacji,

•   zarządu, które zapewnia biznesowy sukces systemu,

•   zgodności z obecnymi oraz przyszłymi wymaganiami prawnymi oraz regulacjami dotyczącymi poprawy efektywności energetycznej i redukcji emisji gazów cieplarnianych,

•   zmniejszenia kosztów zużycia energii poprzez uporządkowane podejście do identyfikacji, pomiaru i zarządzania z użyciem energii,

•   związane z przywilejami, wynikającymi z uwarunkowań formalno-prawnych, np. zwolnienie z obowiązku przeprowadzania audytów energetycznych w ramach ustawy o efektywności energetycznej,

•   pozyskiwania białych certyfikatów z inwestycji zwiększających efektywność energetyczną,

•   zwolnienia z akcyzy energii procesowej oraz ulgi w systemie wsparcia OZE jako odbiorca przemysłowy.

Kontrola on-line parametrów przemiału cementu

Efektywność energetyczna w CEMEX Polska nie pojawiła się jednak z chwilą publikacji założeń standardu ISO 50001. Już w 2007 roku mieliśmy wypracowane sposoby działania wspierające ten proces. Możemy do nich zaliczyć m.in:

•    wdrożenie systemu cyklicznych, wewnętrznych audytów elektroenergetycznych – tzw. „Lista kontrolna zakładu”,

•    stworzenie wewnętrznej, międzyzakładowej grupy bilansującej mającej za zadanie wspólne, korzystne zakupy energii,

•    uczestnictwo w zewnętrznych programach wsparcia dla efektywności energetycznej, m.in. w Programie Priorytetowym „Efektywne Wykorzystanie Energii” Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W ramach tego programu zrealizowaliśmy serię profesjonalnych audytów energetycznych oraz uzyskaliśmy dofinansowania lub preferencyjne pożyczki na liczne projekty inwestycyjne, takie jak: budowa suszarni paliw alternatywnych w Cementowni Chełm czy modernizacja Młyna Węgla nr 4 w Cementowni Rudniki.

Optymalizacja zużycia energii to także wykorzystywanie zaawansowanych algorytmów kontroli procesu technologicznego na kilku jego etapach. Wprowadziliśmy również kontrolę on-line parametrów przemiału cementu.

Oszczędności, które można zmierzyć

Mówiąc o efektywności energetycznej, nie sposób nie wspomnieć o równie ważnej, z punktu widzenia przedsiębiorstwa, poprawie efektywności kosztowej w tym obszarze. Również i w tym zakresie możemy się pochwalić pewnymi osiągnięciami.

W pierwszej kolejności należy przytoczyć rozwiązania z zakresu planowania produkcji, pozwalające na pracę młynów cementu poza szczytami energetycznymi, stale utrzymując minimalne dopuszczalne zapasy poszczególnych gatunków cementu w silosach. Oszczędność z tego tytułu wynosi blisko 1,5 mln rocznie w stosunku do pracy ciągłej.

„Własna” produkcja energii

Obecnie priorytetowym celem naszej firmy w zakresie zarządzania energią (w tym zarządzania kosztami) jest projekt, nad którym pracujemy od kilku lat. Związany jest on z posiadaniem własnych źródeł energii elektrycznej. To pozwoliłoby w praktyce pokryć prawie 100% zapotrzebowania naszej Cementowni w Chełmie w energię elektryczną. Projekt jest dalece zaawansowany.

Poza źródłem wytwórczym, CEMEX pracuje także nad innymi inicjatywami mającymi na celu zabezpieczenie energetyczne naszych zakładów poprzez wykorzystanie alternatywnych źródeł pozyskania energii. Dzięki temu, że dysponujemy odpowiednią infrastrukturą energetyczną oraz rozległymi terenami przeznaczonymi do rekultywacji, posiadamy poważny potencjał do osadzenia instalacji fotowoltaicznych, biomasowych czy farm wiatrowych. W przypadku tego ostatniego źródła, mimo zaawansowanego stadium, projekt został wstrzymany ze względu na wejście w życie tzw. „ustawy antywiatrakowej” i zasady 10H. Stoimy jednak na stanowisku, że ten projekt pojawi się ponownie i zostanie zrealizowany.

Bezpieczeństwo zakupu

Rok 2018 to czas, kiedy można było się przekonać o znacznej niestabilności rynku energii elektrycznej w Polsce, gdzie ceny energii podlegają dynamicznym zmianom. W związku z tym CEMEX zmienił również strategię zakupu energii elektrycznej dla zakładów w grupie CEMEX Polska na bardziej efektywną i wprowadzającą większe bezpieczeństwo zakupu. Nowa strategia zakupu, oparta na „produkcie indeksowanym”, polega na elastycznych zakupach, dających możliwość budowania ceny za pomocą indeksów, zarówno rocznych, jak i kwartalnych notowanych na TGE. Dodatkowymi zaletami takiego rozwiązania, w porównaniu do tradycyjnego kupowania energii po stałej cenie na ustalony okres, są:

•    możliwość uniknięcia niektórych kosztów, np. zakupy energii są dokonywane w czasie rzeczy wistym, więc nie ma dodatkowych kosztów za utrzymywanie ważności ceny i pokrycie ryzyka hurtowego ruchu cen zanim zostanie podjęta decyzja,

•    przejrzystość kosztów składających się na cenę końcową energii,

•    elastyczne zakupy pozwalają na przyjęcie strategii zarządzania ryzykiem.

Demand Side Response

Kolejnym elementem wpływającym na ograniczanie kosztów w ramach zarządzania energią jest udział naszych największych zakładów w usłudze systemowej Demand Side Response (DSR). DSR w znaczący sposób wspomaga stabilność Krajowego Systemu Energetycznego poprzez zapewnienie ciągłości dostaw energii elektrycznej w kraju po akceptowalnych cenach. Usługa ta polega na pozostawaniu w gotowości do obniżenia poboru mocy przez poszczególne jednostki produkcyjne na polecenie Operatora Systemu Przesyłowego (OSP). Uczestnik programu otrzymuje wynagrodzenie za gotowość do przeprowadzenia redukcji oraz za jej realizację. Działania te mają
zapewnić OSP moce z gwarancją dostawy i są niejako zalążkiem budującego się właśnie Rynku Mocy, w którym CEMEX Polska również zamierza aktywnie uczestniczyć. Do podstawowych korzyści płynących z DSR zaliczamy przede wszystkim stałą miesięczną opłatę za gotowość oraz dodatkowe przychody za wykonane redukcje, dające możliwość niwelowania podwyżek cen energii, jak również świadomość, że przyczyniamy się do poprawy bezpieczeństwa systemu energetycznego w Polsce.

*** Efektem naszych działań proefektywnościowych jest znaczne obniżenie energochłonności w poszczególnych procesach produkcyjnych oraz obniżenie kosztów zakupu energii elektrycznej, a co za tym idzie, duża poprawa praktycznie we wszystkich wskaźnikach produkcyjnych związanych z energią. Rozwój i wdrażanie technologii materiałów budowlanych CEMEX jest częścią globalnego networku ds. badań i rozwoju, na czele z Centrum Badań CEMEX z siedzibą w Szwajcarii.
 

Artykuł został również opublikowany w nr 1/2019 magazynu Surowce i Maszyny Budowlane.