Przeliczanie motogodzin na godziny Użytkownicy maszyn budowlanych często pytają, jak przeliczać motogodziny na godziny zegarowe. Takie pytanie ma sens w nielicznych przypadkach. Na przykład:

•    gdy chcemy porównać jednostkowe zużycie paliwa różnych maszyn. Ilość zużytego paliwa trzeba wtedy podzielić przez czas pracy, więc jest ważne, żeby został zmierzony w ten sam sposób;

•    gdy porównujemy jednostkową wydajność maszyn. Ilość przewiezionego lub urobionego materiału w  tonach lub m³ trzeba podzielić przez czas, który powinien być zmierzony w ten sam sposób;

•    gdy porównujemy jednostkowe koszty eksploatacji i posiadania konkurencyjnych maszyn; wtedy znane lub przewidywane koszty trzeba podzielić przez czas pracy zmierzony w identyczny sposób;

•    gdy wynajmujemy maszynę; jeśli wysokość faktury będzie zależała od wskazań licznika maszyny, to warto wiedzieć, co on rzeczywiście mierzy.

Jeśli w którymś z przykładów czas pracy jednej maszyny został zmierzony licznikiem mechanicznym, a drugiej – elektrycznym, nie ma możliwości porównania ich wskazań, bo nie ma uniwersalnego przelicznika. Właściwie to nie ma również potrzeby przeliczania. Z punktu widzenia producenta maszyny nie ma znaczenia, czy licznik mierzy czas pracy, czy tylko aktywności i czy dotyczy to całej maszyny, czy tylko silnika. Upływ czasu między poszczególnymi rodzajami obsługi technicznej, wymianami olejów i filtrów oraz długość okresu gwarancyjnego całej maszyny są podane w takich jednostkach, w jakich mierzy je licznik motogodzin.

Do czego nie służy licznik motogodzin Jeśli pominiemy bardzo rzadko spotykane w maszynach budowlanych liczniki mechaniczne, możemy powiedzieć, że licznik motogodzin jest rodzajem stopera. Mierzy upływ czasu w godzinach, gdy jest włączony. Nie jest więc wystarczającym źródłem informacji dla osoby, która chce wiedzieć na przykład:

•    czy rzeczywiście trzeba już wymienić oleje (które się starzeją również w czasie postoju),

•    czy gwarancja na skrzynię przekładniową lub inny zespół maszyny została wykorzystana w 100% (formalnie została wykorzystana, ale w rzeczywistości inne, niż silnik, zespoły pracowały krócej),

•    czy stawka najmu za każdą motogodzinę wykazaną przez licznik jest opłacalna, jeśli wiadomo na przykład, że silnik będzie w danym zastosowaniu pracował na biegu jałowym przez 60% czasu aktywności; jest to ważne szczególnie wtedy, gdy stawka obejmuje również paliwo,

•    czy sprzedawca używanej maszyny może słusznie żądać wysokiej ceny, gdy na liczniku jest niska liczba motogodzin, a nie wiadomo, jaki jest udział biegu jałowego.

Sposób zliczania motogodzin powoduje, że wskazania licznika nie mają oczywistego związku z ilością zużytego paliwa, zużyciem powierzchni trących, zanieczyszczeniem filtrów powietrza i oleju. Z kolei starzenie się olejów silnikowego, hydraulicznego i przekładniowego zależy nie tylko od liczby motogodzin, ale również od upływu czasu.

Wiadomo, że gdy silnik ładowarki pracuje na obrotach biegu jałowego, a przekładnia jest w położeniu neutralnym, na przykład przez 50% czasu wykazanego przez licznik, to ilość pracy fizycznie wykonanej przez przekładnię i napędzane nią zespoły – a więc i ich zużycie – jest o 50% mniejsza niż wtedy, gdy udział tego „zmarnowanego” czasu wynosi 0%. Niższa intensywność pracy oznacza, że prawdopodobnie zbyt wcześnie wymieniasz oleje i filtry. Nie próbuj jednak wydłużać okresu międzyobsługowego według własnego wyczucia, bo nie wiesz, na podstawie jakiego obciążenia producent ustalił długość tego okresu. Możesz to zrobić bez ryzyka, jeśli chwilę wymiany oleju określi dobre laboratorium na podstawie właściwości oleju. Wyślij jego próbkę do takiego laboratorium, w którym znają wartości graniczne parametrów oleju wyznaczone przez producenta zespołu. Im większa maszyna, tym więcej w niej różnych olejów, zwłaszcza hydraulicznego. Wydłużenie czasu ich eksploatacji może być bardzo opłacalne.

Wiedza o liczbie motogodzin ma niewielkie znaczenie, jeśli nie jest powiązana z ilością wykonanej pracy. Na przykład maszyna, której silnik pracował z pełną mocą przez 80% czasu wskazanego przez licznik, będzie szybciej wymagała wymiany zużytych elementów, niż wtedy, gdy pracowała ciężko tylko przez 50% wykazanych motogodzin. Intensywniej pracująca maszyna jest bardziej zużyta, mimo tej samej liczby godzin na liczniku. Ale jeśli nawet sprzedasz ją taniej, niż planowałeś, twoją korzyścią jest znacznie większa produkcja.
  

    ***

Trzeba pogodzić się z tym, że liczba motogodzin pokazanych na liczniku, bez jej rozbicia chociażby na trzy kategorie pokazane na rys. 1, jest niezbyt przydatną informacją. Jest tak samo nieprecyzyjną miarą czasu pracy i zużycia maszyny, jak określenie „stanu technicznego” człowieka na podstawie daty jego urodzenia, liczby uderzeń serca i wskazań krokomierza.
 

Artykuł został również opublikowany w nr 1/2019 magazynu Surowce i Maszyny Budowlane