Program określa cele i priorytety inwestycyjne w zakresie budowy obwodnic miast na sieci dróg krajowych. Wskazuje również źródła finansowania oraz listę zadań inwestycyjnych kierowanych do realizacji. Inwestycje związane z budową nowych obwodnic będą realizowane przez Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad.

- Ruch pojazdów przez środek miejscowości i uciążliwości z tym związane: korki, zanieczyszczenie powietrza, hałas, to codzienność wielu Polaków. Aby zwiększył się komfort życia mieszkańców zatłoczonych dziś miast i miasteczek, wybudujemy w ciągu 10 lat 100 obwodnic, które wyprowadzą ruch tranzytowy poza tereny zabudowane i przyczynią się do zwiększenia bezpieczeństwa na drogach - powiedział minister infrastruktury Andrzej Adamczyk.

W ramach rządowego programu powstanie 100 obwodnic na sieci dróg krajowych o łącznej długości ok. 820 km. Będą to trasy o najwyższych parametrach technicznych, dostosowane do przenoszenia obciążenia 11,5 t/oś. Inwestycjom tym będą towarzyszyły urządzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego, w tym oświetlenie spełniające wytyczne prawidłowego oświetlenia przejść dla pieszych. www.gov.pl/web/infrastruktura/wytyczne-organizacji-bezpiecznego-ruchu-pieszych-wytyczne-prawidlowego-oswietlenia-przejsc-dla-pieszych

W programie zostały ujęte zadania na różnym etapie przygotowania. Wybór obwodnic do realizacji odbywał się przy uwzględnieniu stanu prac przygotowawczych, natężenia ruchu, w tym ruchu ciężkiego, stanu bezpieczeństwa ruchu w miejscowościach liczonego poziomem wypadkowości i ofiarami wypadków, poprawy dostępności połączeń z państwami sąsiednimi oraz koniecznością zachowania zrównoważonego rozwoju kraju.

Dla części obwodnic opracowano już dokumentację niezbędną do rozpoczęcia inwestycji, dla części jest prowadzony proces przygotowawczy. Są też takie zadania, dla których przygotowania dopiero się rozpoczną.

Dla kilkunastu obwodnic ogłoszenie postępowań przetargowych jest planowane jeszcze w 2020 roku. Będą to m.in. obwodnice Strzelec Krajeńskich (DK 22), Lipska (DK 79), Suchowoli (DK 8), Wąchocka (DK 42), Smolajn (DK 51), Koźmina Wielkopolskiego (DK 15) i Gryfina (DK 31).

Finansowanie programu

Koszt realizacji 100 obwodnic został oszacowany na blisko 28 mld zł.

Budowa będzie finansowana ze środków Krajowego Funduszu Drogowego prowadzonego przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Do KFD wpływają środki z opłaty paliwowej, kredytów i pożyczek, głównie od międzynarodowych instytucji finansowych oraz z obligacji. Konto KFD zasilają ponadto wpływy z Elektronicznego Systemu Poboru Opłat. Istotnym źródłem wpływów do KFD będą również środki UE, pochodzące z programów operacyjnych w ramach perspektywy 2014-2020 oraz 2021-2027.

Poprawa bezpieczeństwa

Jednym z najważniejszych efektów realizacji programu będzie poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego.

Pomimo sukcesywnej poprawy jakości dróg i działań na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa na drogach, Polska zajmuje odległe miejsce w rankingu państw Unii Europejskiej. Do większości wypadków dochodzi na terenie zabudowanym (71,2% ogółu). W wielu wypadkach biorą udział niechronieni uczestnicy ruchu, czyli piesi i rowerzyści.

Na terenie miast zbiegają się wszystkie rodzaje ruchu: towarowego - samochodów ciężarowych i dostawczych, pasażerskiego - autobusów i samochodów osobowych, transportu miejskiego, rowerowego czy też pieszego. Dlatego tak ważne jest wyprowadzenie ruchu tranzytowego poza tereny zurbanizowane.

Zwiększenie przepustowości sieci drogowej

Przez tereny zabudowane miejscowości przebiegają drogi krajowe o dużym natężeniu ruchu, w tym samochodów ciężarowych. Często drogi krajowe przebiegają przez centra miast. Drogi te często stanowią jedyną przeprawę przez rzekę w całej miejscowości czy też okolicy tych miast, co wynika z kształtowania się infrastruktury w czasach historycznych.

W efekcie budowy obejść miejscowości oraz rozdzielenia ruchu nastąpi poprawa sytuacji na istniejącej sieci drogowej oraz w otoczeniu dróg krajowych. Poprawi się płynności ruchu, zwiększy przepustowość sieci dróg krajowych, nastąpi redukcja korków i zatłoczenia miast, szczególnie w miejscach newralgicznych (drogi śródmiejskie, główne skrzyżowania, mosty i wiadukty).

Czystsze powietrze, mniejszy hałas

Istotnym efektem budowy obwodnic jest również redukcja zanieczyszczeń w miastach, gdzie na relatywnie niewielkim obszarze, przy dużym zatłoczeniu, koncentruje się wiele pojazdów emitujących różnego rodzaju zanieczyszczenia. Transport samochodowy jest istotnym źródłem zanieczyszczenia na terenie miast. Ma to znaczący wpływ na zdrowie mieszkańców. Zanieczyszczenia z transportu drogowego przyczyniają się do skrócenia średniej długości życia, a także chorób, szczególnie związanych z układem oddechowym czy krążenia.

Poprzez budowę obejść miejscowości następuje także redukcja hałasu na ich terenie. Narażenie na hałas może wywołać zaburzenia snu, a w efekcie pogorszenie się stanu zdrowia mieszkańców. Wpływa też w długiej perspektywie na pogorszenie samopoczucia, wzrost ciśnienia krwi, a także choroby układu krążenia.

Wpływ programu na rozwój kraju

Budowa obwodnic miast zapewni efektywne funkcjonowanie drogowego transportu osobowego i towarowego, a także poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego i jakości życia mieszkańców. Poprawa przepustowości głównych arterii jest jednym z kluczowych elementów, które mogą zwiększyć dynamikę rozwoju zarówno regionów, jak i całego kraju, przez łatwiejszy, szybszy i tańszy przepływ towarów oraz usług. Realizacja planowanych w Programie inwestycji pozwoli również zaspokoić oczekiwania mieszkańców związane z bezpieczną i szybką komunikacją.

Budowa obwodnic poprawi funkcjonowanie miast najbardziej dotkniętych niedogodnościami wynikającymi z ruchu tranzytowego.

Obwodnice w realizacji

Obecnie realizowany Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2014-2023 (z perspektywą do 2025 r.) przewiduje budowę 43 obwodnic o łącznej długości 447,5 km i wartości 11,3 mld zł. Dotychczas, do końca 2019 r., oddano do ruchu w ramach PBDK 15 obwodnic, natomiast w ramach wcześniejszych działań inwestycyjnych wybudowano ich w sumie 64.

Ponadto budowa obwodnic dużych miast i aglomeracji jest realizowana w ramach rozbudowy sieci autostrad i dróg ekspresowych (obwodnica Łodzi, Bydgoszczy, Częstochowy czy Rzeszowa).

Zadania te są realizowane niezależnie od nowego programu budowy 100 obwodnic.

Obwodnice jako element systemu transportowego kraju

Program obwodnicowy powstał w oparciu o długookresowe krajowe dokumenty strategiczne, takie jak:

• Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju,
• Strategia Zrównoważonego Rozwoju Transportu,
• Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego,
• Narodowy Program Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego,
• Krajowa Polityka Miejska 2023,

oraz dokumenty Unii Europejskiej:

Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu „Europa 2020”,

„Biała Księga” Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu – dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu,

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1315/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. w sprawie unijnych wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej i uchylające decyzję nr 661/2010/UE.

Program budowy 100 obwodnic na lata 2020-2030 został zgłoszony do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów. Kolejnym etapem prac będą konsultacje publiczne i uzgodnienia międzyresortowe oraz opracowanie oceny strategicznej oddziaływania na środowisko.