Wspólnie o planach i wyzwaniach

W spotkaniu, które odbyło się 14 marca w formule hybrydowej, wzięło udział prawie 300 osób. Wśród nich byli prezesi firm wykonawczych, szefowie organizacji branżowych zrzeszających przedsiębiorstwa budowlane, dostawców materiałów i surowców (asfaltu, betonu, cementu, kruszyw, paliw) oraz instytucje sektora bankowego i ubezpieczeniowego. Uczestniczyli w nim również przedstawiciele Ministerstwa Infrastruktury, sektora finansowego oraz Grupy Orlen. Obecni byli też członkowie Rady Naukowej przy Generalnym Dyrektorze Dróg Krajowych i Autostrad oraz pracownicy GDDKiA. 

Podczas spotkania omówiono aktualną sytuację na rynku budowlanym, przedstawiono plany na ten rok, zaawansowanie przetargowe oraz rządowe programy w ramach, których zadania inwestycyjne są i będą realizowane. 

W tym sezonie budowlanym, wyzwaniem dla branży mogą być m.in. problemy kadrowe (w związku z odpływem dużej liczby pracowników z Ukrainy) oraz wysokie ceny niektóry materiałów i usług. Ceny stabilizują się, ale w wielu obszarach są znacznie wyższe niż przed rokiem. Odpowiedzią na to jest mechanizm waloryzacji kontraktów, który odpowiednio reaguje na zmiany cen na rynku. GDDKiA regularnie publikuje dane, dotyczące systemu waloryzacji, ostatnio w komunikacie z 7 marca br.  

W trakcie spotkania z branżą omówione zostały również m.in. kwestie związane z finansowaniem inwestycji oraz logistyką i dostępnością taboru kolejowego. 

Przed nami kolejny sezon budowlany. Nowe wyzwania i cele do zrealizowania. A plan na 2023 r. jest ambitny. Do końca grudnia br. planujemy ogłosić przetargi na realizację 565 km nowych dróg o łącznej wartości 28,6 mld złotych. To tysiące pytań i odpowiedzi, czas na dobrze przemyślane i skalkulowane oferty. To zapewne dobra perspektywa dla branży budowlanej, ale też ogromna odpowiedzialność w zarządzaniu ryzykiem, możliwościami przerobowymi, logistyką i niewiadoma związana z cenami materiałów oraz dostępnością pracowników - powiedział Tomasz Żuchowski, p.o. Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad.

Potencjał i możliwości

Obecnie, w ramach Rządowego Programu Budowy Dróg Krajowych (RPBDK) i Programu budowy 100 obwodnic (PB100), w realizacji znajduje się 105 inwestycji o łącznej długości ponad 1344 km. 20 zadań o długości ok. 280 km jest w przetargu, a 162 o łącznej długości ok. 2600 km na etapie przygotowania. 

Plan przetargów GDDKiA na ten rok jest ambitny. To postępowania na realizację ponad 500 km dróg za kwotę blisko 29 mld zł. Jednak plany na ten rok to nie tylko nowe drogi i duże inwestycje. To także działania na istniejącej sieci oraz poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego (BRD). W ramach Programu Bezpiecznej Infrastruktury Drogowej planuje się ogłosić 227 przetargów oraz zakończyć 353 inwestycje. Ponadto w ramach przebudów dróg będzą ogłaszane przetargi na dostosowanie drogi do przenoszenia obciążenia 11,5 t/oś. W sumie ogłoszonych zostanie 36 postępowań na odcinki o długości 283 km. Z kolei w ramach remontów dróg planowane jest ukończenie zadań o łącznej długości ok. 255 km. 

Tak duży zakres planowanych inwestycji to wyzwanie dla całej branży budowlanej. Jednak podczas spotkania wybrzmiało zapewnienie, że wykonawcy są w stanie skonsumować taki portfel zamówień i mogą zwiększyć swoje zaangażowanie na kontraktach drogowych nawet o 20-30 proc. 

Gotowość do realizacji kolejnych inwestycji przez firmy budowlane to dobra wiadomość, jednak musi iść w parze z racjonalną wyceną ofert składanych w przetargach. Ważne, aby wykonawcy dokonali właściwej analizy i podjęli odpowiednie decyzje przed podpisaniem umów, mając na uwadze, że faza realizacji i rzeczywistych kosztów (np. niektórych materiałów) przyjdzie faktycznie dopiero za kilka lat. 

Należy podkreślić, że żadne rozwiązania, w tym mechanizm waloryzacji, nie zwalniają wykonawców z analizy ryzyka i rzetelnej wyceny ofert. Tylko należyta wycena usług gwarantuje stabilną realizację danego kontraktu. Dzięki niej wszystkie prace prowadzone przy inwestycjach zostaną wykonane terminowo i z zachowaniem odpowiedniej jakości. 

Na spotkaniu zwrócono też uwagę, że w 2022 r. znacznie wzrosły koszty niektórych materiałów wykorzystywanych w budownictwie. Co ważne, nie przeszkodziło to jednak wielu największym firmom budowlanym osiągnąć dobrych wyników w 2022 roku. 

Wpływ na to miały konkretne decyzje i działania. Dzięki nim, w wyjątkowej sytuacji spowodowanej najpierw pandemią COVID-19, a później wojną w Ukrainie, inwestycje drogowe były realizowane zgodnie z planem. 2022 to kolejny rok, w którym sektor budowlany zdał test odpowiedzialności i skuteczności. Publiczne inwestycje infrastrukturalne są receptą na przetrwanie trudnego okresu w gospodarce. Konsekwentna realizacja przez GDDKiA założeń inwestycyjnych, portfel zamówień, w skład którego wchodzą zadania zarówno z RPBDK i PB100 oraz prace realizowane na istniejącej sieci, konkretne plany na kolejne miesiące - to niezbędne elementy dla stabilności rynku. 

Głos branży

Podczas spotkania głos zabrali przedstawiciele szeregu firm i organizacji, które biorą udział w procesie realizacji inwestycji drogowych. Jan Styliński, Prezes Polskiego Związku Pracodawców Budownictwa, oraz Barbara Dzieciuchowicz, Prezes Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Drogownictwa, wskazali na kluczowe wyzwania i kwestie wymagające uzgodnienia w zakresie inwestycji. W swoich wystąpieniach poruszyli takie kwestie jak m.in. efektywność obecnych limitów waloryzacji czy doprecyzowanie zapisów w Programie Funkcjonalno-Użytkowym. Poruszony został również temat ponownego wykorzystania destruktu asfaltowego, pozyskanego w trakcie prac drogowych.

Obecni na spotkaniu przedstawiciele wykonawców mówili o certyfikacji i jej najważniejszych założeniach. Wskazali konieczność wprowadzenia transparentnej oraz obligatoryjnej certyfikacji w zakresie warunków udziału w postępowaniu i równego traktowania wszystkich firm.  

Podniesiono również temat dostępności pracowników na placach budów. Zwrócono szczególną uwagę na odpływ pracowników z Ukrainy i spadek liczby osób z tego kraju zatrudnionych na polskich budowach. Wykonawcy zwrócili też uwagę na wydłużone procesy administracyjne jak uzyskiwanie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (ZRID). 

W pierwszym kwartale 2023 r. nastąpiła stabilizacja cen materiałów strategicznych chociaż ich poziom wciąż jest relatywnie wysoki. Podczas spotkania zwrócono uwagę na czynniki kształtujące podaż i ceny. Sytuację na rynku asfaltu przedstawiła Małgorzata Kowalska, Członek Zarządu Orlen Asfalt. O dostępności i cenach materiałów mówili również: Ewelina Karp-Kręglicka, Wiceprezes Zarządu Polskiego Stowarzyszenia Wykonawców Nawierzchni Asfaltowych, a także prof. Jan Deja, reprezentujący Stowarzyszenie Producentów Cementu.  

Sytuację na rynku, także w kontekście logistyki i dostępności specjalistycznego taboru kolejowego, przedstawili: Michał Grys, Prezes Zarządu Stowarzyszenia Producentów Betonu Towarowego, oraz Łukasz Machniak, Dyrektor Biura Zarządu Polskiego Związku Producentów Kruszyw. Do przedstawianych uwag, dotyczących przewozów kolejowych, na bieżąco odnosili się obecni na spotkaniu przedstawiciele PKP Cargo. 

Kwestię zarządzania ryzykiem, finansowania inwestycji drogowych w 2023 r. oraz roli sektora bankowego w tym procesie przedstawił dr Andrzej Banasiak, Dyrektor Zespołu Badań i Analiz w Związku Banków Polskich.

Stabilność, przewidywalność i współpraca

Uczestnicy spotkania podkreślili jego wagę i możliwość prowadzenia konstruktywnego dialogu oraz wspólnych poszukiwań optymalnych rozwiązań. Najważniejsze to realizować kolejne zadania i założony plan. Analizować sytuację na bieżąco i odpowiedzialnie, elastycznie reagować.