W roku 2024 świat obchodzi 200-lecie opatentowania przez J. Aspdina nazwy Portland cement oraz 150-lecie produkcji cementu portlandzkiego na terenie cementowni „Odra” w Opolu, najstarszej czynnej cementowni w Europie.

Fabryki cementu portlandzkiego stanowiły w XIX i XX wieku najbardziej wyrazisty symbol Opola. Działało ich wówczas w górniczym mieście Opolu i najbliższej okolicy aż dziewięć, dwie kolejne znajdowały się w Strzelcach Opolskich i Szymiszowie.

„Odra” w świadomości opolan znaczy dzisiaj chyba nic więcej niż po prostu duże przedsiębiorstwo z kominem, który – o dziwo – nie dymi. Opolska cementownia jest rzadko postrzegana czy wręcz doceniana jako "świadek historii" o ogromnych wartościach dziedzictwa kulturowego. Niemożliwym jest wyobrażenie sobie krajobrazu miasta Opola bez tej cementowni. Ona jest z nami „od zawsze”...

16 września bieżącego roku na terenie zakładu odbywa się konferencja naukowa poświęcona jubileuszowym obchodom oraz premiera książki Teresy Kudyby „Dawne cementownie Śląska Opolskiego”. Współorganizatorem wydarzenia jest Stowarzyszenie Polskich Mediów w Warszawie. Patronat Honorowy nad wydarzeniem objął Prezydent Miasta Opola Arkadiusz Wiśniewski.

Wybór Zakrzowa pod Opolem pod budowę jednej z pierwszych fabryk cementu portlandzkiego w Europie to idea człowieka nieobecnego w pamięci opolan o nazwisku Löbel Schottländer. Postać tego wielce zasłużonego przedsiębiorcy poznaliśmy dopiero niedawno, dzięki kwerendzie Teresy Kudyby, autorki premierowej publikacji oraz wcześniejszych inicjatyw filmowych i wydawniczych z cyklu Opolskie białe złoto. Bowiem wszystko zaczęło się od margla – „białego złota”, które na tym terenie zalega wyjątkowo płytko, tuż pod stopami. Zakłady, jakie istniały w tym miejscu, nosiły kolejno historyczne nazwy: L. Schottländer, Oberschlesische Portland-Cement-Fabrik zu Oppeln, Oppelnhafen, Opole – Port, Odra.

Wapno i cement to dwa pierwotne i najważniejsze filary opolskiego przemysłu. Powinniśmy poświęcić dziedzictwu przemysłu cementowo-wapienniczego stałe, doroczne wydarzenie o charakterze popularno-naukowym. Mieszkańcy regionu oraz rodziny - pokolenia pracowników tej branży oczekują stworzenia muzeum przemysłu cementowo-wapienniczego, programów edukacyjnych, oznakowanego poprawnymi datami i informacjami szlaku wapienników i cementowni Śląska Opolskiego.

Konferencja naukowa, jaką poświęcamy naszej tradycji, stanowi zaproszenie środowisk akademickich i branżowych do wspólnego zainicjowania szeregu badań naukowych, dotyczących pionierskiej pozycji dawnej rejencji opolskiej w kształtowaniu europejskiego rynku produkcji wapna i cementu, a także nowoczesnego budownictwa. Najbardziej dedykowanym miejscem dla stworzenia instytucji, dbającej o pamięć i tradycję opolskiego centrum przemysłu cementowo-wapienniczego w skali Europy, wydaje się najstarsza czynna w Polsce i w Europie Cementownia Odra S.A. wraz z kamieniołomami, zapleczem zachowanych historycznych budynków administracyjnych, gospodarczych, infrastrukturą drogową, kolejową, elektroenergetyczną, rzeczną, a także wartościami dziedzictwa niematerialnego.

Okazuje się, że w archiwach i bibliotekach Europy znajdują się nieznane, nieopracowane dokumenty, których treść powinna zostać rozpoznana i służyć przyszłym pokoleniom jako dowód na wyjątkowy wkład Opola w dziedzictwo przemysłowe naszego kontynentu.

Informujemy, że osoby zainteresowane wzięciem udziału w konferencji proszone są o uprzednie zgłoszenie na adres mailowy pdawid@odrasa.com.pl