Transformacja w kierunku zrównoważonej gospodarki to jedno z największych współczesnych wyzwań gospodarczy, a architektura odgrywa w niej kluczową rolę. W obliczu zmian klimatycznych, rosnącego zapotrzebowania na energię i presji na ograniczanie emisji dwutlenku węgla, przestrzeń, w której żyjemy i pracujemy, staje się nie tylko odbiciem naszych potrzeb, ale i polem do innowacji. Tak jak na miało to miejsce na przestrzeni historii np. w erze początków modernizmu, tak i dzisiaj architektura powinna być w forpoczcie świadomej zmiany świata na lepsze.

Jak architektura może pomóc dbać o środowisko?

Pierwszym czynnikiem ESG, który należy wziąć pod uwagę w kontekście architektury projektując nowe inwestycje, jest aspekt środowiskowy. Odnosi się on do wpływu działalności firm na środowisko i działaniach, które podejmują przedsiębiorstwa, aby zminimalizować swój negatywny wpływ na nie. Firmy są oceniane przede wszystkim pod kątem emisji gazów cieplarnianych i strategii ich redukcji, oszczędności wody, zarządzania zasobami i odpadami. Priorytetowe jest więc wdrażanie rozwiązań, które pozwalają optymalizować te aspekty już na etapie projektu koncepcyjnego. Projektanci i deweloperzy powinni również uwzględniać zmieniające się warunki klimatyczne, projektując budynki odporne na ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak burze, fale upałów czy powodzie.

Pierwszym krokiem, zgodnym z projektowaniem w nurcie zasad ESG, jest odpowiedni wybór materiałów budowlanych. Odgrywa on istotną rolę w zmniejszaniu śladu węglowego budynków. Przykładem może być wykorzystanie drewna certyfikowanego FSC pochodzącego z odpowiedzialnie zarządzanych lasów czy zastosowanie betonu niskoemisyjnego, którego produkcja generuje mniejszą emisję dwutlenku węgla. Istotne jest również wykorzystanie materiałów pochodzących z recyklingu, które pomagają ograniczyć eksploatację surowców naturalnych oraz zmniejszają generowanie odpadów.

Dbanie o wydajność energetyczną budynku jest kolejnym ważnym czynnikiem zrównoważonego projektowania. Przykładem działań, które pomagają zadbać o ten aspekt może być wprowadzanie docieplenia, gwarantującego spełnienie aktualnych norm budowlanych czy użycie energooszczędnego oświetlenia LED. Ponadto, istotne jest wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. Zrównoważone nieruchomości coraz częściej wykorzystują technologie takie jak np. panele fotowoltaiczne, umożliwiające produkcję energii elektrycznej ze słońca. Odpowiadają one za produkcję prawie 62 proc. energii odnawialnej w Polsce, co jest imponującym wynikiem – podsumowują eksperci portalu Rynek Elektryczny w artykule ,,Moc zainstalowana fotowoltaiki w Polsce”. Na popularności zyskują także pompy ciepła, których liczbę w Europie szacuje się na około 20 mln i które dostarczają ciepło do ok. 16 proc. budynków mieszkalnych i komercyjnych na kontynencie. 

Innym przykładem troski o zrównoważony charakter obiektu jest stosowanie inteligentnych systemów zarządzania budynkiem (BMS), które monitorują i optymalizują zużycie energii w czasie rzeczywistym. Według wyliczeń firmy Colliers, aż 40 proc. energii jest tracone z powodu niewłaściwego zarządzania, błędnych ustawień systemów lub nieodpowiedniego użytkowania przez osoby korzystające z budynku. W praktyce oznacza to, że nawet 20 proc. całkowitej energii elektrycznej w biurach jest marnowane, co prowadzi do zbędnych strat.

Architektura dostępna dla wszystkich

ESG to nie tylko troska o środowisko naturalne, ale również o ludzi. Architektura zgodna z zasadami ESG powinna być dostępna dla wszystkich użytkowników. Oznacza to eliminowanie barier architektonicznych, takich jak schody bez dostępu do alternatywnych pionów komunikacyjnych dla osób z niepełnosprawnościami, wprowadzenie sygnalizacji dźwiękowej na przejściach dla pieszych czy też kolorowych oznaczeń wizualnych ciągów komunikacyjnych. Istotne jest również tworzenie przestrzeni wspólnych, które sprzyjają integracji, takich jak zielone dziedzińce czy miejsca spotkań sąsiedzkich.

Budynki powinny także sprzyjać zdrowiu i dobremu samopoczuciu osób, które z nich korzystają. Można to osiągnąć poprzez zapewnienie wysokiej jakości przestrzeni, funkcjonalnej formy, ale i odpowiedniej wentylacji powietrza oraz ograniczeniu emisji szkodliwych substancji z materiałów wykończeniowych. Ważne jest też projektowanie przestrzeni z odpowiednim dostępem do światła dziennego i tworzenie środowiska akustycznego, które minimalizuje hałas zewnętrzny. Jest to nie tylko etyczne, ale i najbardziej ekonomiczne podejście. Badania wykazały, że pracownicy biurowi z odpowiednio szerokim dla ludzkiego wzroku widokiem za oknem osiągają wydajność pracy wyższą o 6–12 proc. w porównaniu z osobami pozbawionymi takiego widoku – podsumowuje raport ,,Windows and Offices: A Study of Office Worker Performance and the Indoor Environment”, opracowany przez firmę z branży budowlanej Heschong Mahone Group. 

Wdrażanie zasad ESG w branży budowlanej i architektonicznej to nie tylko odpowiedź na nowe regulacje prawne, ale przede wszystkim szansa na stworzenie bardziej zrównoważonego, przyjaznego środowiska dla ludzi. Wymaga to współpracy architektów, deweloperów i inwestorów, a także innowacyjnego podejścia do materiałów, technologii oraz zarządzania przestrzeniami. Dzięki takim działaniom architektura może stać się realnym narzędziem zmiany.