Negatywne skutki

Po pierwsze wydobywający nie liczy się ze szkodami środowiskowymi, po drugie nie stosuje przepisów BHP, po trzecie nie planuje i nie przeprowadza działań rekultywacyjnych. Coraz więcej legalnie działających przedsiębiorców stara się, aby eksploatacja na ich żwirowniach w jak najmniejszym stopniu wpływała na środowisko lub wręcz poprzez działania rekultywacyjne wnosiła nową jakość na zdegradowanych obszarach. Jednak należy zadać sobie pytanie: jak można budować pozytywny obraz górnictwa, gdy co roku na ogromną skalę wydobywa się piaski i żwiry w sposób nielegalny? Konsekwencją takiego stanu rzeczy może być sprzeciw lokalnej ludności podczas starań inwestora o decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach przedsięwzięcia, w ramach której sporządzana jest ocena oddziaływania na środowisko (OOS). Złe doświadczenie mieszkańców związane z nielegalną eksploatacją może spowodować mocny sprzeciw, który w dużej mierze utrudni uzyskanie pozytywnej decyzji.

Skutki środowiskowe

Jak wcześniej wspomniano, nielegalna eksploatacja wpływa negatywnie na sferę gospodarczą, społeczną oraz środowiskową. Aby sprawdzić wpływ na środowisko, autorki przeprowadziły wizję terenową na nielegalnie działających żwirowniach w woj. podkarpackim. Były to żwirownie znajdujące się w niedalekiej odległości od parków narodowych oraz obszarów włączonych w sieć Natura 2000. Bliskie sąsiedztwo z terenami chronionymi miałoby niewątpliwie duże znaczenie w przypadku ubiegania się o decyzję środowiskową. Podczas wizji terenowej dopatrzono się wielu uchybień dotyczących eksploatacji.

Kopalina o najlepszych parametrach była wydobywana w różnych częściach złoża, tworząc wyrobiska różnej wielkości i różnej głębokości. W części z nich zgromadzona była woda. Zauważono, że nie eksploatowano kopaliny do spągu, pozostawiając cenny materiał w złożu.

Nadkład nie był transportowany, a jedynie składowany na terenie złoża obok licznych wyrobisk, co wpłynęło na nieracjonalną gospodarkę kopaliną. Zarówno wyrobiska, jak i składowiska nadkładu były zarośnięte: wyrobiska licznymi gatunkami wodnymi lub szuwarowymi, natomiast składowiska lokalną roślinnością.

Odpady

Duży problem stanowiły odpady. Na terenie żwirowni zaobserwowano puszki, w których znajdowały się resztki smarów oraz zużyte opony. Świadczy to o niskiej świadomości ekologicznej lub celowej degradacji środowiska. Każdy człowiek powinien zdawać sobie sprawę, jak wielkim zagrożeniem dla wód, gleb oraz świata roślinnego i zwierzęcego są pozostawione w terenie smary, oleje czy benzyna, zwłaszcza, gdy są to tereny cenne przyrodniczo.

Napotkane koparki i wywrotki przy jednym z okolicznych domów mogą sugerować, że są używane przy pracach na żwirowni. Pojazdy te były starego typu, o niskim stanie technicznym. Wysoce prawdopodobne jest, że w dużo większym stopniu zanieczyszczają środowisko w porównaniu do nowoczesnych pojazdów używanych na wielu żwirowniach.

Zagrożenia

Mimo że są to z reguły małe kopalnie, to jednak w dużym stopniu mogą wpływać na poszczególne komponenty środowiska. Najbardziej zagrożona jest litosfera (zasoby mineralne, gleby), biosfera, w szczególności flora, oraz hydrosfera: zarówno wody powierzchniowe, jak i podziemne. Nielegalna eksploatacja wywiera negatywny wpływ na krajobraz, zaburzając jego harmonię. Należy pamiętać również o zagrożeniu dla zdrowia i bezpieczeństwa osób pracujących oraz lokalnej ludności.

Literatura

Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze. Dz. U. Nr 163.
Kowalska A., Sobczyk W.: Metody oceny wpływu obiektów odkrywkowej eksploatacji górniczej na środowisko. Inżynieria procesowa w ochronie środowiska, Opole 2010, s. 20-28.
Kowalska A.: Rekultywacja terenów zdegradowanych w wyniku odkrywkowej eksploatacji kruszyw naturalnych. Materiały Krakowskiej Konferencji Młodych Uczonych 2010, Kraków 2010 (a), s. 279-287.
Kowalska A., Sobczyk W.: The Natura 2000 network versus mining activity in the territory of the Dukla commune. Teka Komisji Ochrony i Kształtowania Środowiska 2011, s. 63-72.
Sobczyk W., Biedrawa-Kozik A., Kowalska A.: Threats to Areas of Natural Interest. Rocznik Ochrona Środowiska. Annual Set The Environment Protection, Vol. 14, Middle Pomeranian Scientific Society of the Environment Protection, Koszalin 2012, s. 262-273.
Sobczyk W., Kowalska A: Wpływ odkrywkowej eksploatacji kruszyw naturalnych na środowisko z uwzględnieniem obszarów Natura 2000. "Przegląd Górniczy" 2013, nr 3, s. 136-141.
Sobczyk W., Kowalska A.: The Natura 2000 network and thread from mining activities. Rocznik Naukowy Edukacja - Technika - Informatyka nr 4/2013, cz. I. Problemy edukacji ekologicznej i społecznej. Scientific Annual Education – Technology – Computer Science, Main problems of technology and professional education, s. 278-283.
Sobczyk W., Sobczyk E.J., Kowalska A.: Mining Activity Versus The nature precious areas. XXVI. DIDMATTECH 2013, J. Selye University – Komárno (abstract), s. 87.

Fot. freeimages.com