Bezpieczeństwo lepiej, ale…
Podczas wykonywania nadzoru i kontroli organy nadzoru górniczego zaobserwowały, jak obniżenie wymagań w zakresie przygotowania zawodowego i doświadczenia zawodowego wpływa na pogorszenie jakości pracy w zakładach górniczych, co ma bezpośrednie przełożenie na bezpieczeństwo ruchu zakładu górniczego i zatrudnionych w nim osób. Co równie istotne, dostrzeżone zostały również problemy pracowników, na jakie napotykają oni w swojej karierze zawodowej podczas zmiany pracodawcy. Każdy pracodawca samodzielnie określa wymagania w zakresie przygotowania i doświadczenia zawodowego, a następnie weryfikuje ich spełnianie. Zmiana pracodawcy powoduje konieczność spełnienia przez pracownika wymagań określonych przez nowego zatrudniającego oraz poddania się ponownie procesowi sprawdzenia spełniania tych wymagań. Jeszcze ważniejszym problemem dla pracowników jest brak spójności między wymaganiami określanymi przez pracodawców a tymi zawartymi w ustawie, skutkujący często brakiem możliwości rozwoju zawodowego.
Jakie rozwiązanie wprowadza obecna nowelizacja P.g.g.?
Takie, że to ustawodawca określa kwalifikacje do posiadania jakich są obowiązane wszystkie osoby wykonujące czynności w ruchu zakładu górniczego lub zakładu, a organy nadzoru górniczego sprawdzają ich posiadanie. Wymagania w zakresie przygotowania zawodowego i doświadczenia zawodowego będą określone na poziomie zapewniającym prawidłowe wykonywanie czynności w ruchu zakładu górniczego lub zakładu, co wzmocni bezpieczeństwo ruchu. Wymagania odnośnie przygotowania zawodowego i doświadczenia zawodowego podaje ustawodawca w przepisach ustawy P.g.g. i w rozporządzeniu w sprawie kwalifikacji w zakresie górnictwa i ratownictwa górniczego.
Przekazanie kompetencji w zakresie sprawdzenia wymagań organom nadzoru górniczego zapewni stosowanie na terenie całego kraju jednolitej wykładni przepisów P.g.g. dotyczących wymagań w zakresie przygotowania i doświadczenia zawodowego. W aktualnym stanie prawnym egzamin sprawdzający posiadanie kwalifikacji do wykonywania czynności, o których mowa w art. 58 ust. 1 i 2 P.g.g., przeprowadza bezstronna komisja egzaminacyjna, powołana przez organ nadzoru górniczego, w skład której wchodzą kompetentni pracownicy nadzoru górniczego oraz przedstawiciele przedsiębiorców. Organy nadzoru górniczego w komisji egzaminacyjnej reprezentują prawnicy weryfikujący znajomość przepisów prawa stosowanego w ruchu zakładu górniczego lub zakładu oraz pracownicy inspekcyjno-techniczni, którzy – wraz z przedstawicielami przedsiębiorców wchodzących w skład komisji egzaminacyjnej – badają znajomość zagadnień związanych z prowadzeniem ruchu zakładu górniczego lub zakładu. Taki skład komisji zapewnia możliwość wszechstronnej weryfikacji przygotowania zawodowego i doświadczenia zawodowego kandydatów na osoby wykonujące czynności w kierownictwie i w dozorze ruchu zakładów górniczych lub zakładów. Ten sprawdzony mechanizm egzaminowania będzie ponownie rozszerzony na wszystkie osoby wykonujące czynności w kierownictwie i w dozorze ruchu zakładów górniczych lub zakładów.
Ważnym aspektem proponowanego rozwiązania, tj. określania wymagań w przepisach prawa powszechnie obowiązującego oraz sprawdzania spełniania tych wymagań przez organ administracji państwowej, jest zapewnienie swobody przepływu pracowników między zakładami górniczymi prowadzącymi działalność jedną metodą lub nawet – w przypadku podobnych czynności – między zakładami górniczymi prowadzącymi działalność różnymi metodami. Takie rozwiązania będą skutkować uelastycznieniem rynku pracy, co jest szczególnie ważne w sytuacji restrukturyzacji górnictwa.
Czy nowelizacja potrzebuje określonych przepisów przejściowych?
Tak, rozwiązania nowelizacji ustawy P.g.g wymagają stworzenia przepisów przejściowych dotyczących możliwości wykonywania w nowym stanie prawnym czynności w kierownictwie lub w dozorze ruchu zakładu górniczego lub zakładu, w szczególności powierzonych dotychczas na podstawie art. 58 ust. 7 P.g.g., co zostało uwzględnione w nowelizacji. W przepisach przejściowych zawarto umożliwienie dalszego wykonywania ww. czynności w okresie do 5 lat od dnia wejścia w życie zmiany ustawy. Proponowany termin wynika z okresu, w jakim można uzyskać przygotowanie zawodowe w postaci ukończenia studiów i zdobycia tytułu inżyniera albo ukończenia technikum z tytułem technika, a ponadto pozyskać doświadczenie zawodowe.
Podsumowując, rozwiązanie wynikające z nowelizowanej ustawy P.g.g. będzie korzystne dla pracowników zakładów górniczych oraz zakładów, ponieważ dzięki projektowanym zmianom wymagania w zakresie przygotowania zawodowego i doświadczenia zawodowego będą określone na poziomie zapewniającym prawidłowe wykonywanie czynności w ruchu zakładu górniczego lub zakładu, co wzmocni bezpieczeństwo tych osób oraz ruchu zakładu górniczego lub zakładu. Wymagania w zakresie przygotowania zawodowego i doświadczenia zawodowego będą określane w powszechnie obowiązujących przepisach rangi ustawowej (P.g.g.) oraz w przepisach wykonawczych wydanych przez ministra właściwego do spraw gospodarki złożami kopalin (w przypadku rozporządzenia w sprawie kwalifikacji w zakresie górnictwa i ratownictwa górniczego, wydawanego na podstawie art. 69a P.g.g.). Wymagania te będą publicznie dostępne (ogłoszone w Dzienniku Ustaw), dzięki czemu wzrośnie świadomość pracowników, jakie wymogi trzeba spełnić, aby móc prowadzić określone czynności w ruchu zakładu górniczego lub zakładu i jaką ścieżkę wykształcenia czy praktyki obrać, aby pokierować swoją karierą zawodową. Wymagania, z podziałem na rodzaje zakładu górniczego lub zakładu oraz rodzaje wykonywanych czynności, będą jednolite na terenie całego kraju i przejrzyste. Z uwagi na jawność i jednolitość wymagań projektowane rozwiązania będą także korzystne dla pracowników pochodzących z Unii Europejskiej, którzy będą chcieli wykonywać czynności w kierownictwie lub w dozorze ruchu w zakładach górniczych lub zakładach.
Wspomniał pan o wciąż częstych błędach ludzkich, prowadzących do wypadków. Jakie inne problemy, nieprawidłowości wykazują dziś kontrole WUG w kopalniach kruszyw?
W pierwszej kolejności należy tu zwrócić uwagę na to, że odkrywkowe zakłady górnicze charakteryzują się zróżnicowanymi technologiami urabiania, transportu i przeróbki. Obejmują one swym zasięgiem i wpływami zarówno powierzchnię kilkuset hektarów (np. niektóre kopalnie węgla brunatnego), jak i niewielkie wyrobiska, nieprzekraczające powierzchni 1 ha. Wyrobiska, w przeważającej części wgłębne, rzadziej stokowe i stokowo-wgłębne, mają przeważnie głębokość od kilku do kilkudziesięciu metrów, a w dwóch przypadkach (KWB „Bełchatów” i KWB „Turów”), aż ponad 200 m. Ogromnym potencjałem technicznym i ludzkim charakteryzują się szczególnie kopalnie węgla brunatnego, a także w mniejszym stopniu kopalnie wydobywające wapienie i margle na potrzeby cementowni oraz surowce skalne do produkcji kruszyw łamanych. Pewną grupę odkrywkowych zakładów górniczych stanowią zakłady, w których urabianie odbywa się przy zastosowaniu materiałów wybuchowych. Metodą tą urabiane są głównie złoża kopalin z grupy kamieni łamanych i blocznych oraz wapienie i margle dla przemysłu cementowego i wapienniczego.
Powyższe zróżnicowanie przekłada się na poziom złożoności wymagań związanych z prowadzeniem ruchu tych zakładów, określonych przepisami prawa, a co za tym idzie – problemami i stwierdzanymi nieprawidłowościami.
Kontrole przeprowadzane w zakładach górniczych niejednokrotnie wykazują nieprawidłowości związane z naruszeniem przepisów prawa, warunków określonych w planie ruchu zakładu górniczego, a w przypadku działalności prowadzonej na podstawie koncesji udzielonej przez starostę – warunków dotyczących ruchu zakładu górniczego, określonych w tej koncesji. W sytuacjach szczególnych, związanych z bezpośrednim zagrożeniem dla zakładu górniczego, jego pracowników, bezpieczeństwa powszechnego lub środowiska, wstrzymywano ruch zakładu górniczego w całości lub w części, albo wobec jego wybranych, niesprawnych urządzeń. Dla przykładu, w 2022 r. dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych przeprowadzili kontrole 1487 kopalń i wydali 138 decyzji administracyjnych. Najwięcej związanych było z niewłaściwym stanem technicznym maszyn i urządzeń.
Komentarze